Ươi thuộc loại cây thân gỗ lớn xuất hiện nhiều ở vùng rừng núi Nam Trung Bộ và Tây Nguyên. Cây ươi có thể cao từ 20-40 mét, 4 năm mới cho trái 1 lần. Vụ thu hoạch quả tươi thường bắt đầu từ tháng 5 đến hết tháng 8.
Hình ảnh quả ươi (hạt ươi) đã được phơi khô.
Quả ươi có tên khoa học là (Sterculia lychnophora), thuộc họ Trôm (Sterculiaceca). Mọc chủ yếu ở khu vực phía Nam, không có ở miền Bắc lên còn gọi là an nam tử. Ở Trung Quốc, hạt tươi còn gọi với cái tên là đại phát tử. (Bởi vì, đặc tính của loại hạt này gặp nước sẽ nở rất to).
1. Tìm hiểu về quả ươi bay.
Quả ươi từ lâu đã được người dân xem là loại thảo dược quý dùng để chữa bệnh và pha chế nước uống giúp thanh nhiệt. Hạt ươi khi ngâm trong nước sẽ nở ra, dùng để nấu nước uống có tác dụng thanh nhiệt giải độc, chữa được ho khan và nhuận tràng. Chính vì thế mà lợi ích kinh tế do quả ươi mang lại khong hề nhỏ. Hiện nay , hạt ươi còn dùng để xuất khẩu sang thị trường chính là Trung Quốc.
2. Khám phá tác dụng của hạt ươi bay.
Hạt ươi hay còn gọi là hạt đười ươi, hạt ươi bay có tính mát, vị ngọt có tác dụng thanh nhiệt, giải độc dùng để điều trị ho khan, đau họng, khàn tiếng, chảy máu cam, nôn ra máu hoặc các bệnh về viêm đường tiết liệu, người bị mụn nhọt, đau nhức răng…
Dân gian thường dùng hạt ươi để làm mát cơ thể, chỉ cần đun 4, 5 hạt ươi với 1 lít nước để dùng uống trong ngày, có thể uống thường xuyên trong thời gian dàu mà không gây độc hay ảnh hưởng xấu tới sức khoẻ. Ngoài ra, hạt ươi kết hợp cùng với hạt é để nấu nước uống giải khát giúp loại trừ các loại bệnh về nhiệt trong mùa hè nắng nóng.
Quả ươi sau khi thu hoạch sẽ được phơi, sấy khô để bảo quản.
Theo lương y Phạm Như Tá (thuộc tiểu ban thuốc cổ truyền Việt Nam) cây ươi còn có tên là đười ươi, lười ươi hay cây thạch. Về khía cạnh y học cổ truyền thì hạt ươi có tính mát, không độc dùng trong các trường hơp nóng trong, chảy máu cam, ho khan và khàn tiếng. Chỉ cần đem ngâm hạt ươi ngâm nước rồi đun để dùng nước uống trong ngày sẽ rất tốt.
Hình ảnh hạt ươi nở to sau khi được ngâm trong nước.
Đặc điểm nổi bật của hạt ươi khô là khi ngâm nước sẽ nở rất to. Do đó, cần đặc biệt lưu ý không được cho trẻ nhỏ chơi loại hạt này.
Cũng theo các chuyên gia, cây ươi ở Việt Nam có công dụng cao nhất và cần được gây trồng mở rộng giúp phát triển kinh tế của đồng bào nơi đây.